Η βασική δουλειά ενός γυμναστή στον ρόλο του personal trainer (προσωπική γυμναστική ενός ατόμου) είναι η βελτιστοποίηση των αποτελεσμάτων στον μικρότερο δυνατό χρόνο. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι το personal training είναι το απόλυτο ‘’shortcut’’ προς την επίτευξη των στόχων σας και υπάρχουν πολλοί και συγκεκριμένοι λόγοι για αυτό. Η λανθασμένη τεχνική ασκήσεων, η άστοχη επιλογή προπονητικών προγραμμάτων, η κακή ρύθμιση των στοιχείων της επιβάρυνσης, η απουσία παρακίνησης και οι τραυματισμοί είναι μόνο λίγοι από τους λόγους που είτε καθυστερούν την εμφάνιση αποτελεσμάτων είτε εκμηδενίζουν την πιθανότητα επιτυχίας. Ένας καλά εκπαιδευμένος personal trainer κρατάει τον ασκούμενο στον σωστό δρόμο, με κατάλληλα σχεδιασμένες προπονήσεις και μακριά από τραυματισμούς, προπονητικά πλατό και αποτυχίες
Αν χρειάζεστε το κάτι (ή το πολύ) παραπάνω από την εκγύμνασή σας, η εξατομικευμένη προσέγγιση πάνω στις ανάγκες και τους στόχους σας είναι αναγκαία. Δεν αφορά μόνο την επίτευξη ενός καλύτερου επιπέδου υγείας και απόδοσης του σώματός σας, αλλά και την αποφυγή δυσάρεστων καταστάσεων αποτυχίας, απουσίας παρακίνησης λόγω στασιμότητας και τραυματισμών. Ο personal trainer ασχολείται με τις προσωπικές ανάγκες ενός μόνο ατόμου κάθε φορά, ακριβώς για να μπορεί να αποτρέψει τα παραπάνω και να είναι σε θέση να οδηγήσει στα βέλτιστα αποτελέσματα. Εξατομικευμένη προσέγγιση έχουμε μόνο στην περίπτωση που ο γυμναστής συνυπολογίζει στην γυμναστική και τον σχεδιασμό του όλα τα ατομικά χαρακτηριστικά του ασκούμενού του. Αναλογιστείτε ότι τα ατομικά χαρακτηριστικά του καθενός ορίζονται από μια σειρά παραγόντων όπως το ιατρικό ιστορικό, το προπονητικό υπόβαθρο, τα σωματομετρικά χαρακτηριστικά, την τωρινή κατάσταση, τις ιδιαιτερότητες της δραστηριότητας, τον σκοπό και τις προσδοκίες για το μέλλον, τα χαρακτηριστικά της ψυχολογίας του ατόμου, το χρονικό διάστημα, τον χώρος εκγύμνασης, τον διαθέσιμο χρόνο για άσκηση, την δομή της καθημερινότητας και πολλούς ακόμα. Όλοι οι παράγοντες αυτοί συνυπολογίζονται από τον γυμναστή προκειμένου να ετοιμάσει ένα εξατομικευμένο προπονητικό σχέδιο (μια κατάλληλη ‘’απάντηση’’) και να το εφαρμόσει με τον καταλληλότερο τρόπο. Το τελικό αποτέλεσμα δεν είναι κάτι το οποίο ‘’έκαναν πολλοί και πέτυχαν’’, ούτε κάτι του στιλ ‘’μάλλον θα δουλέψει και σε εσένα’’, αλλά ο πιο σίγουρος, σύντομος και ασφαλής τρόπος να πετύχεις μόνο εσύ.
Ένα από τα πιο βασικά προτερήματα του Personal Training (από κατάλληλα εκπαιδευμένους γυμναστές) είναι η δυνατότητα εκπαίδευσης που παρέχει σε τεχνικές ασκήσεων, συστήματα και μεθόδους προπόνησης καθώς και στην διαμόρφωση της σωστής νοοτροπίας απέναντι σε θέματα φυσικής αγωγής και ποιότητας ζωής. Τεχνικές απλών ασκήσεων μπορούν να διδαχτούν με μεγαλύτερη ασφάλεια και ταχύτητα, καθιστώντας το σύνολο των προπονήσεων πολύ πιο αποδοτικό, ενώ σε δυσκολότερες τεχνικά ασκήσεις (άρση βαρών, ενόργανη γυμναστική κτλ.) η απόλυτη αφοσίωση του γυμναστή πάνω από τον ασκούμενο είναι επιτακτική τόσο για την επιτυχία όσο και για την ασφάλειά του.
Ανεξάρτητα από τις τεχνικές των ασκήσεων, ένας Personal Trainer παρέχει την ‘’γνωριμία’’ με ποικιλία συστημάτων και μεθόδων προπόνησης. Η διαδικασία αυτή εμπλουτίζει το υπόβαθρο του ασκούμενου και οδηγεί τόσο σε αυξημένα αποτελέσματα όσο και σε ενίσχυση της παρακίνησης του ίδιου για άσκηση. Στα παραπάνω τεχνικά χαρακτηριστικά των περιεχομένων της προπόνησης προστίθεται η συνολική πληροφόρηση που δίνεται μέσα από την συζήτηση και την συχνή τριβή ασκούμενου-γυμναστή, η οποία ολοκληρώνει, ή μάλλον καλύτερα συμπληρώνει, την εκπαίδευση που παρέχει ένας personal trainer.
Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα την κατάρτιση του ασκούμενου σε θέματα υγείας, άσκησης και ποιότητας ζωής, γνώση η οποία θα τον ακολουθεί σε όλη του τη ζωή.
Σχεδόν όλοι γνωρίζουν ότι δεν μπορείς να περιμένεις αποτελέσματα κάνοντας τα ίδια πράγματα με τον ίδιο τρόπο κάθε μέρα, λίγοι όμως ξέρουν το γιατί. Ο λόγος είναι ότι, προκειμένου να υπάρξουν αποτελέσματα μέσω ενός προγράμματος άσκησης, το πρόγραμμα αυτό θα πρέπει – μεταξύ άλλων – να εναλλάσσεται ανά περιόδους σύμφωνα με τις αρχές και νομοτέλειες της προπονητικής. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται περιοδισμός. Αφορά τον προγραμματισμό της προπόνησης σε μια μακρά χρονική περίοδο και στο πλαίσιο ενός χρόνου ονομάζεται ετήσιος προπονητικός σχεδιασμός. Ένας καλά εκπαιδευμένος personal trainer σχεδιάζει το ετήσιο πλάνο του ασκούμενού του και ρυθμίζει την κάθε περίοδο βάσει του γενικού σκοπού αλλά και της συχνής αξιολόγησης και μέτρησης της απόδοσης του αθλητή του.
Πρόκειται για μια διαδικασία ‘’πονοκέφαλο’’ για τον γυμναστή. Απαιτεί ώρες δουλειάς πάνω στον σχεδιασμό, την καταγραφή, την μέτρηση των προπονήσεων και την ανασκόπηση βιβλιογραφίας, και όλα αυτά στον προσωπικό χρόνο του γυμναστή. Για τον λόγο αυτό μην περιμένετε να το κάνει ο ‘’certified trainer’’ των 2ευρώ/ώρα στην επίβλεψη οργάνων-γραμματεία-καθαριότητα και μην του το ζητάτε, γιατί απλά τον αναγκάζετε να σας πει ψέματα. Είναι μια σοβαρή υπηρεσία υψηλού επιπέδου και για αυτόν τον λόγο βρίσκει ουσιαστική εφαρμογή μόνο στο πλαίσιο του personal training και του programming (παρακολούθηση μέσω προπονητικών προγραμμάτων).
Μόλις έμαθες πως πρέπει να κάνεις μια άσκηση αλλά δεν νιώθεις ότι την κάνεις και τόσο καλά, ρώτησες χθες κάτι τον γυμναστή σου αλλά τώρα δεν το θυμάσαι, άκουσες κάτι σήμερα και δεν ξέρεις αν είναι αλήθεια, χθες το βράδυ δούλευες μέχρι αργά και δεν είσαι σίγουρος αν και πόσο έχει νόημα να γυμναστείς σήμερα. Πιστέψτε με τα ερωτήματα δεν σταματάν ποτέ. Αλλά ποτέ! Η λύση δεν είναι να βάλετε τα δυνατά σας, να θυμάστε τα πάντα ή να γίνετε κάποιου είδους fitness expert. Αυτό που χρειάζεστε είναι η άμεση επαφή με τον γυμναστή. Χρειάζεστε συμβουλευτική, όχι μια φορά αλλά κάθε μέρα. Ο personal trainer αποτελεί την προσωπική βιβλιοθήκη του ασκούμενου, σκέφτεται και ψάχνει για αυτόν, είναι εκεί για να εξηγήσει ότι χρειάζεται ξανά και ξανά, αλλά και για να εισάγει καινούργιες φιλοσοφίες, ασκήσεις και προπονητικά σχέδια.
Ξεκινώντας την συνεργασία με έναν personal trainer ουσιαστικά ξεκινάει μια πορεία και των δύο προς ένα κοινό στόχο. Αυτομάτως προστίθεται ένα δεύτερο άτομο στο οποίο είστε υπόλογοι για την συνέπειά σας, το γνωστό ‘’accountability’’. Ξαφνικά δεν είναι επιλογή το ‘’έλα μωρέ ας μην πάω και μία μέρα, δεν έγινε και τίποτα’’. Υπάρχει προγραμματισμένη ώρα προπόνησης, συγκεκριμένος αριθμός προπονήσεων την εβδομάδα και ένας γυμναστής να σας περιμένει. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αυξημένη συνέπεια τόσο στις προπονήσεις όσο και στην τήρηση κανόνων στην καθημερινότητα εκτός γυμναστηρίου, σε σχέση με την υγεία και την ποιότητα ζωής. Πλέον υπάρχει ένας σύμμαχος στην προσπάθειά σας, στον οποίο μπορείτε να υπολογίζετε και ταυτόχρονα να δέχεστε ανατροφοδότηση πάνω σε θέματα που χρειάζεστε βοήθεια.
Η πιο συχνή αιτία αποτυχίας στο χώρο της φυσικής αγωγής και του αθλητισμού είναι ο λανθασμένος καθορισμός στόχων. Και αυτό γιατί ο λανθασμένος καθορισμός στόχων συχνά καταλήγει σε αποτυχία σε σχέση με τους στόχους, η οποία με την σειρά της οδηγεί σε χαμηλή αυτοεκτίμηση, απώλεια της παρακίνησης για άσκηση και διαμόρφωση διαστρεβλωμένης εικόνας για την δραστηριότητα που εκτελούνταν.
Όπως κάθε διαδικασία, η επιλογή στόχων για κάθε άτομο πρέπει να τηρεί κάποιες βασικές αρχές προκειμένου να είναι επιτυχής. Οι στόχοι που θα επιλεχτούν θα πρέπει να είναι συγκεκριμένοι, μετρήσιμοι, να καθορίζουν με σαφήνεια το τι πρέπει να γίνει, να είναι εφικτοί, να είναι σχεδιασμένοι ώστε να μπορούν να εφαρμοστούν σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και να είναι αυτοκαθοριζόμενοι, δηλαδή να τίθενται ή να επιλέγονται από τον αθλητή.
Ο ρόλος του Personal Trainer είναι να καθοδηγήσει τον ασκούμενο στην σωστή επιλογή στόχων βάσει των ατομικών χαρακτηριστικών του και των χαρακτηριστικών που ανεγερθήκαν παραπάνω. Με τον καθορισμό σωστών στόχων ο γυμναστής βοηθάει τον ασκούμενο να αποκτήσει κίνητρα και να δημιουργήσει δεσμεύσεις, να αναπτύξει προσωπικό έλεγχο, να καθορίσει με σαφήνεια τις προσδοκίες και να βελτιώσει την απόδοσή του.
Ένα άλλο μεγάλο ζήτημα στην ψυχολογία των αθλητών και ελεύθερα ασκούμενων είναι το λεγόμενο mindset, η νοοτροπία δηλαδή που έχουν υιοθετήσει σε σχέση με το έργο που έχουν να επιτελέσουν, τον στόχο που θέλουν να πετύχουν. Με απλά λόγια αναφέρεται στο πώς πρέπει να σκέφτεται κανείς για να πετύχει, για να ανακάμψει μετά από τραυματισμό, για να κάνει όλα τα σετ της προπόνησής του, για να μην σταματήσει στις πρώτες προπονήσεις ή πιο απλά, για να μην προπληρώσει ετήσια συνδρομή και δεν πατήσει στο γυμναστήριο ποτέ. Ο γυμναστής παίζει ρόλο κλειδί στην ανάπτυξη υγειούς νοοτροπίας, η οποία θα συντελέσει στην ανάπτυξη του ατόμου. Μπορεί να σε οδηγήσει με απλό τρόπο μέσα από αυτά που φαντάζουν δύσκολα και σύνθετα. Μέσω της εμπειρίας, της γνώσης και της καθημερινής τριβής, ένας καλός personal trainer μπορεί να βοηθήσει τον αθλητή-ασκούμενο να αντιμετωπίσει τους ‘’δαίμονές’’ του, να δοκιμάσει τα όριά του και να σχηματίσει καλές συνήθειες.
Η προπόνηση με προσωπικό γυμναστή σημαίνει μείωση της πιθανότητας τραυματισμού στο 0%. Και αυτό γιατί το ουσιαστικότερο πράγμα που προσφέρει ένας personal trainer είναι η γνώση. Η άγνοια είναι ο εχθρός και σίγουρα ο πιο σύντομος δρόμος προς τον τραυματισμό. Η απουσία γνώσεων πάνω στην διαχείριση εξοπλισμού, την εκτέλεση ασκήσεων, την περιοδικότητα της προπόνησης, την ρύθμιση των ποσοτικών στοιχείων της επιβάρυνσης, της διατροφής και άλλων, οδηγεί μαθηματικά σε τραυματισμούς, αποτυχίες και δυσάρεστες καταστάσεις.
Ένας καλά εκπαιδευμένος personal trainer μπορεί να δημιουργήσει το πλέον ασφαλές πρόγραμμα και περιβάλλον για να αναπτυχθεί ο ασκούμενος, αλλά και να ενισχύσει με συμβουλές, την ασφάλεια στην καθημερινότητά του εκτός προπόνησης (στάση σώματος, ύπνος κα.).
Το πολυπληθές περιβάλλον των γυμναστηρίων, οι ατελείωτες ουρές στα μηχανήματα και τα αυστηρά καθορισμένα ωράρια των διαφόρων προγραμμάτων εκγύμνασης μπορεί να γίνουν από κουραστικά έως εκνευριστικά για κάποιους από εμάς. Σε αντίθεση, ο personal trainer προσαρμόζεται στο δικό σου πρόγραμμά, στην μια και μοναδική ώρα που έχεις διαθέσιμη εκείνη την μέρα, στο ένα και μοναδικό μέρος που μπορείς να γυμναστείς. Δεν χρειάζεται να μελετάς με τις ώρες τα προγράμματα των γυμναστηρίων για να βρεις ποια ώρα έχει κάτι που σε βολεύει και σε ωφελεί ταυτόχρονα. Το personal training παρέχει ευελιξία στην ώρα, στην μέρα και στον χώρο εκγύμνασης, επομένως εξοικονόμηση χρόνου και κόπου.
Γιάννης Χριστούλας
Human Performance Specialist BSc, MSc
Fitmotif profile: Yiannis Christoulas